In Nederland staan alle minderjarigen onder ouderlijk gezag. Dit betekent dat zij bepaalde beslissingen niet zelfstandig mogen nemen. Meestal oefenen de ouders samen het ouderlijk gezag uit. Maar ook één ouder of een derde kan ouderlijk gezag over een kind uitoefenen.
De wet bepaalt wie het ouderlijk gezag over een kind (kunnen) hebben. Hiervoor gelden drie situaties:
– De kinderen van gehuwde ouders en geregistreerde partners;
– De kinderen van ongehuwde ouders en niet geregistreerde partners;
– De kinderen van gescheiden ouders of ouders waarvan het partnerschap ontbonden is.
- Kinderen van gehuwde ouders en geregistreerde partners
Gehuwde ouders hebben automatisch samen het ouderlijk gezag over de kinderen die binnen het huwelijk worden geboren alsmede over de kinderen die vóór het huwelijk door de man zijn erkend.
Ouders die een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, hebben tevens automatisch samen het ouderlijk gezag over de kinderen die binnen het geregistreerd partnerschap worden geboren. Hierbij is van vereist dat de vader de kinderen heeft erkend.
Voor kinderen die zijn geboren vóór het geregistreerd partnerschap en door de man zijn erkend, kan het gezamenlijk gezag worden aangevraagd bij de rechtbank.
- Kinderen van ongehuwde ouders en niet geregistreerde partners
Als de ouders niet zijn gehuwd of geen geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, krijgt alleen de moeder het ouderlijk gezag. Wil de vader tevens het gezag, dan dient hij hiervoor samen met de moeder een verzoek in te dienen bij de rechtbank en dient de vader het kind te hebben erkend. De griffier van de rechtbank maakt dan om een aantekening in het gezagregister dat beide ouders het gezag uitoefenen.
Als de ouders na de geboorte van het kind in het huwelijk treden, krijgt de vader automatisch het gezag indien de vader het kind heeft erkend.
Als de ouders na de geboorte van het kind een geregistreerd partnerschap aangaan, krijgt de vader niet automatisch het ouderlijk gezag. De vader moet daarvoor een verzoek indienen bij de griffier van de rechtbank en het kind hebben erkend.
Vanaf 15 juli 2013 is het mogelijk om via een formulier het gezamenlijk gezag digitaal aan te vragen. Hiervoor dienen partijen overeenstemming te hebben over het ouderlijk gezag. Beide ouders loggen in met hun DigiD. U hebt het Burgerservicenummer (BSN) van uw kind nodig bij het invullen van het formulier. Na het invullen van het formulier wordt uw aanvraag verwerkt en ontvangt u binnen twee weken per post een uittreksel uit het gezagregister inzake uw aanvraag tot gezamenlijk gezag op het adres waar het kind staat ingeschreven.
Gerechtelijke procedure tot gezamenlijke uitoefening ouderlijk gezag
Na het verbreken van de relatie treden er regelmatig problemen op omtrent het ouderlijk gezag. Indien het gezamenlijk ouderlijk gezag niet is aangevraagd gedurende de relatie, blijkt vaak dat de moeder na het verbreken van de relatie geen toestemming meer geeft om gezamenlijk ouderlijk gezag toe te kennen. De partij zonder ouderlijk gezag dient dan een gerechtelijke procedure te starten om het ouderlijk gezag te verkrijgen. De advocaten van Lamers Tielemans Advocaten kunnen u hierbij helpen.
- Kinderen van gescheiden ouders en partners met ontbonden partnerschap
Gedurende het huwelijk oefenen de ouders het gezag gezamenlijk uit over hun kinderen. Dit geldt ook voor kinderen die zijn geboren gedurende het geregistreerd partnerschap. Na echtscheiding of ontbinding van het partnerschap blijven beide ouders het gezag uitoefenen.
Het gezamenlijk gezag kan alleen worden gewijzigd indien er sprake is van grote problemen tussen de ouders die nadelig zijn voor het kind. De rechter kan dan in het belang van het kind besluiten het gezag aan één van de ouders toe te wijzen. Dit kan in de echtscheidingsprocedure maar ook in een latere gerechtelijke procedure tot ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag.
Wanneer eindigt het (ouderlijk) gezag?
Het ouderlijk gezag eindigt in de volgende gevallen:
- als het kind 18 jaar wordt;
- als het kind trouwt voordat het 18 jaar wordt;
- als het kind als alleenstaande moeder van 16 of 17 jaar de rechter verzoekt haar meerderjarig te laten verklaren, zodat zij zelf het ouderlijk gezag over haar kind op zich kan nemen;
- als tenminste één ouder bij een echtscheiding verzoekt het gezag van hem/haarzelf of de andere ouder te beëindigen;
- door ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag.
Ontheffing uit het ouderlijk gezag
Als de ouders die met het ouderlijk gezag zijn belast, niet meer in staat zijn om hun kind op te voeden en te verzorgen, krijgt een ander voor onbepaalde tijd het wettelijk gezag over het minderjarige kind.
Ontzetting uit het ouderlijk gezag
Als ouders zich verwijtbaar misdragen tegenover hun kind, kunnen zij uit het ouderlijk gezag ontzet worden. Het gezag over het kind wordt dan meestal overgedragen aan Bureau Jeugdzorg. Dit bureau oefent dan de voogdij over het kind uit. Het kind gaat naar een pleeggezin of tehuis. De rechter kan de ontzetting alleen uitspreken als hij dit in het belang van het kind noodzakelijk vindt.
Voor alle vragen omtrent het aanvragen of wijzigen van ouderlijk gezag kunt u contact opnemen met de advocaten van Lamers Tielemans Advocaten in Eindhoven door een e-mail te versturen naar rob@lamerstielemans.nl of te bellen met 040 21 80 515.
Relevante publicaties Lamers Tielemans Advocaten:
Beëindigen gezamenlijk ouderlijk gezag en het wijzigen van de zorgregeling
Gezag beëindiging-aanvaardbare termijn voor kind is verstreken
De gezagsbeëindigende maatregel: jurisprudentie update
De gezagsbeëindigende maatregel